Έχει όρια η τέχνη; Χωρά στο πλαίσιο της σάτιρας η «διακωμώδηση» εθνικών συμβόλων; Ο θόρυβος που ξέσπασε με τη ροζ σημαία στην έκθεση της Νέας Υόρκης φέρνει στο μυαλό μια άλλη υπόθεση με «πρωταγωνίστρια» την ελληνική σημαία που κατέληξε στα δικαστήρια και ολοκληρώθηκε με την αθώωση του Τζίμη Πανούση που είχε συρθεί εκεί κατηγορούμενος για περιύβριση εθνικού συμβόλου.
Η... αρχή είχε γίνει με τον δίσκο του αείμνηστου καλλιτέχνη, «Δουλειές του κεφαλιού» αφού στο εξώφυλλο του δίσκου εικονιζόταν να ανοίγει τρύπες σε ελληνικές σημαίες. Παρόλα αυτά ποτέ δεν κρίθηκε ένοχος για αυτές τις κατηγορίες.
Λίγα χρόνια αργότερα, το 2000 θα κατηγορηθεί και πάλι για προσβολή εθνικού συμβόλου λόγω της αφίσας της παράστασης Της Πατρίδας μου η Σημαία η οποία έδειχνε την ελληνική σημαία με ένα σφυροδρέπανο στη θέση του σταυρού.
Υπήρξε εισαγγελική παρέμβαση και ο Τζίμης Πανούσης, αρχικά καταδικάστηκε - στις 23/10/2000 - σε σε εξαγοράσιμη ποινή τεσσάρων μηνών φυλάκισης. Όπως ανέφερε τότε η εφημερίδα Τα Νέα, κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον του Αυτοφώρου Μονομελούς Πλημμελειοδικείου της Αθήνας, τόσο ο ηθοποιός Αντώνης Καφετζόπουλος, όσο και ο καθηγητής της Ιστορίας Τέχνης Νίκος Δασκαλοθανάσης υπερασπίστηκαν το δικαίωμα του κατηγορουμένου, αλλά και κάθε άλλου καλλιτέχνη να εκφράζεται ελεύθερα.
«Η έκφραση της τέχνης δεν πρέπει να διώκεται»
Ωστόσο η υπόθεση εκδικάστηκε και δευτεροδίκως και εκεί, αθωώθηκε από το 5ο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, τον Δεκέμβριο του 2001. Μάρτυρες υπεράσπισής του κατέθεσαν ο καθηγητής Ιστορίας Νίκος Δασκαλαντωνάκης και οι ηθοποιοί Αντώνης Καφετζόπουλος και Λάκης Λαζόπουλος.
Ο Τζίμης Πανούσης είχε υποστηρίξει τότε πως, «δεν υπήρχε πρόθεση προσβολής και περιφρόνησης του εθνικού συμβόλου, άλλωστε η σημαία της αφίσας δεν ήταν η σημαία της πατρίδας μας αλλά η σημαία του ήρωα της παράστασης». Οτι «η αφίσα είχε συμβολική και καλλιτεχνική γλώσσα και η έκφραση της τέχνης δεν πρέπει να διώκεται, γιατί αυτόματα θα καταργηθεί η ιδια η τέχνη», υποστήριξαν στο δικαστήριο οι μάρτυρες υπεράσπισης, Λάκης Λαζόπουλος και Αντώνης Καφετζόπουλος, ανέφερε στο ρεπορτάζ της η εφημερίδα Ελευθεροτυπία.
Σημειώνεται πως έναν χρόνο νωρίτερα, το 1999 με αφορμή ένα εξώφυλλο στο περιοδικό Κλικ πού τον έδειχνε ντυμένο αρχιεπίσκοπο να δαγκώνει ένα μήλο κρατώντας την κιθάρα του ήταν η αιτία για την κατηγορία αυτού και των εκδοτών του περιοδικού για καθύβριση θρησκεύματος. Οι κατηγορούμενοι έφυγαν ομόφωνα αθώοι από το ακροατήριο.
Αντίδραση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
Ήταν τέτοια η έκταση της υπόθεσης που είχε κληθεί να σχολιάσει το θέμα μέχρι και ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κωστής Στεφανόπουλος. Μιλώντας σε εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη είχε αναφέρει ότι ο ίδιος αποδέχεται τη σάτιρα, ακόμη και αν αυτή γίνεται στο πρόσωπό του. Στην υπόθεση Πανούση, όμως, διερωτήθηκε «ποιον σατιρίζει ο καλλιτέχνης».
Όσον αφορά στην «ελευθερία της τέχνης» ο κ. Στεφανόπουλος είπε ότι υποκλίνεται σε αυτήν. Είχε αφήσει, ωστόσο, να εννοηθεί ότι η απεικόνιση του σφυροδρέπανου δεν ανήκει στις «καλές τέχνες», προσθέτοντας με νόημα ότι σε όποιον δεν μπορεί να αυτοδεσμευτεί χρειάζονται «ορισμένες δεσμεύσεις έξωθεν».
Ακολουθήστε το Reader.gr στα Google News για να είστε πάντα ενημερωμένοι για όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον κόσμο.
