Όπως γνωρίζομε δύο είναι οι κινήσεις πού κάνει η Γη μας: η κίνηση περιφοράς της γύρω από τον Ήλιο που διαρκεί 365 ημέρες και η κίνηση περιστροφής της γύρω από τον εαυτό της που τώρα έχει διάρκεια 23 ώρες και 56 λεπτά. Πρόκειται για κινήσεις που εκ πρώτης όψεως δεν τις αντιλαμβανόμαστε αλλά χωρίς αυτές η ζωή πάνω στη Γη δεν θα μπορούσε να αναπτυχθεί.
Κάτι που πιθανώς πολλοί δεν ξέρουν είναι ότι η Γη σιγά σιγά, πολύ αργά, επιβραδύνει την κίνησή της γύρω από τον άξονά της. Στο παρελθόν (μιλάμε για εκατομμύρια χρόνια πριν) η μια ημέρα διαρκούσε πολύ λιγότερο της σημερινής και στο μέλλον πρόκειται να μεγαλώνει όλο και περισσότερο. Από το 1956 οι ειδικοί αναγκάστηκαν να προσθέτουν, από καιρού εις καιρόν, ένα δευτερόλεπτο στη διάρκεια της ημέρας: την τελευταία φορά που έγινε αυτό ήταν στις 30 Ιουνίου 2012 κι η προηγούμενη στις 31 Δεκεμβρίου 2008.
Τα ρολόγια της Γης σταμάτησαν αναγκαστικά για ένα δευτερόλεπτο τα μεσάνυχτα της Τρίτης 30 Ιουνίου του 2012, καθώς οι «φύλακες» του παγκόσμιου χρόνου πρόσθεσαν ένα εμβόλιμο (διορθωτικό) δευτερόλεπτο, με αποτέλεσμα το τελευταίο λεπτό του μήνα να έχει 61 δευτερόλεπτα και όχι 60.
Έτσι, στις 23:59’:59’’ ώρα Γκρίνουιτς (02:59’:59’’ ώρα Ελλάδας), στις 30 Ιουνίου του 2012 η ώρα «κόλλησε» ένα πρόσθετο δευτερόλεπτο (23:59:60), προτού τα ρολόγια δείξουν 00:00:00 (03:00:00 ώρα Ελλάδας) και ξεκινήσει η Τετάρτη 1 Ιουλίου. Άλλα συστήματα απλώς «έσβησαν» για ένα δευτερόλεπτο.
Είναι η 27η φορά που γίνεται κάτι τέτοιο. Η προηγούμενη φορά που είχε γίνει κάτι ανάλογο ήταν το 2012 (προηγουμένως είχαν γίνει προσθήκες δευτερολέπτων τα έτη 2008, 2005 και 1998). Τότε είχαν προκληθεί ορισμένα προβλήματα στις χρηματιστηριακές συναλλαγές και στο διαδίκτυο (καθώς μπερδεύτηκαν οι κεντρικοί υπολογιστές υπηρεσιών όπως το LinkedIn και το Reddit), κάτι που αρκετοί φοβούνται ότι μπορεί να επαναληφθεί και στο μέλλον.
Τι θα συνέβαινε αν η Γη αποφάσιζε για μια στιγμή να σταματήσει; Η υπόθεση αυτή είναι αρκετά αφύσικη (εξωπραγματική), μια τέτοια φυσική ανωμαλία δεν μπορεί να γίνει ξαφνικά, όμως υπάρχει πάντα η δυνατότητα ένα μεγάλο αστεροειδές να συγκρουστεί με τη Γη και να την αναγκάσει να μειώσει την ταχύτητα περιστροφής της.
Σ’ αυτή την περίπτωση, ποιες θα ήταν οι συνέπειες για το ανθρώπινο είδος αλλά και για τη ζωή γενικότερα; Κάνοντας μια προσομοίωση βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα που δεν είναι ο χώρος κατάλληλος να τα εκθέσω, αλλά τα παρουσιάζω σε συντομία και εκλαϊκευμένα.
Στην πράξη ας δούμε πρώτα τι θα συνέβαινε αν η Γη έχανε την φυγόκεντρο δύναμη που έχει εξ’ αιτίας της περιστροφής της. Το σενάριο αυτό δεν είναι ενθαρρυντικό γιατί θα έφτανε μια ελάχιστη μεταβολή της κλίσης του άξονα περιστροφής της για να προκύψουν μοιραίες καταστροφές στη Γη: σκεφτείτε το αποτέλεσμα αν σταματούσε εντελώς η περιστροφή της έστω και για ένα δευτερόλεπτο.
Αν η Γη σταματούσε να κινείται, το γεγονός αυτό ανήκει σχεδόν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας και λέγω σχεδόν γιατί ήδη έχομε ένα σχετικό δεδομένο, δηλαδή ότι η Γη πραγματικά μείωσε την ταχύτητά της. Πράγματι πολύ πιθανό πολύ καιρό πριν, μιλάμε για 400 εκατομμύρια χρόνια πριν, η Γη τότε έκανε περίπου 40 περιστροφές περισσότερες γύρω από τον εαυτό της που σημαίνει ότι το ηλιακό έτος δεν ήταν 365 ημέρες αλλά 40 ημέρες περισσότερο.
Μιλώντας οριακά ας δούμε τι θα συνέβαινε αν η Γη σταματούσε την περιστροφή της γύρω από τον άξονά της;
Η πρώτη απάντηση είναι προφανής, και συνοψίζεται σε μια λέξη: καταστροφή.
Οι παλίρροιες (θάλασσες) θα μετακινούνταν προς τους πόλους και η ζώνη του ισημερινού θα στέγνωνε. Θα δημιουργούταν πολικοί ωκεανοί και θα προέκυπταν νέες κατοικήσιμες περιοχές που θα αποτελούνταν από τις αναδυθείσες εκτάσεις ξηράς στις περιοχές του ισημερινού.
Στα σίγουρα θα βρισκόμασταν μπροστά σε μια καταστροφή που θα σήμανε την εξαφάνιση κάθε μορφής ζωής. Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με μια ασύλληπτη ταχύτητα, όσο και αν μας φαίνεται παράξενο ή δεν το αντιλαμβανόμαστε, περιστρέφεται με ταχύτητα μεγαλύτερης εκείνης του ήχου. Το να σταματήσει θεωρείται απίθανο αλλά ας δούμε ποιες θα ήταν οι συνέπειες.
- Όλα εκείνα τα πράγματα που είναι τοποθετημένα από κατασκευής τους στέρεα πάνω στη Γη θα υφίσταντο μια ασύλληπτης δύναμης ώθηση προς τα εμπρός, προς τα ανατολικά. Για να έχομε μια εκτίμηση του φαινομένου αυτού ας σκεφτούμε την ώθηση προς τα εμπρός που νοιώθουμε όταν τρέχουμε με το αυτοκίνητό μας, όχι με 465 μέτρα ανά δευτερόλεπτο που τρέχει (περιστρέφεται ) η Γη, για τις περιοχές κοντά στον ισημερινό δηλαδή 1.670 χιλιόμετρα την ώρα αλλά με μόλις 100 χιλιόμετρα την ώρα που μπορεί να τρέχομε με το αυτοκίνητό μας και την μειώσομε απότομα. Κινδυνεύομε να εκτιναχθούμε έξω από το αυτοκίνητο σπάζοντας το παρμπρίζ αν δεν είμαστε δεμένοι με τη ζώνη.
- Αυτό το υποτιθέμενο φρενάρισμα της Γης θα επιδρούσε στον ατμοσφαιρικό αέρα και στη θάλασσα προκαλώντας ισχυρές ριπές αέρα και τσουνάμι που ποτέ δεν γνωρίσαμε.
Τρομεροί άνεμοι παρόμοιοι με εκείνους που δημιουργούνται μετά από πυρηνικές εκρήξεις θα σάρωναν τα πάντα στο πέρασμα τους.
Το σώμα μας θα εκτοξευτεί με μια απίστευτη ταχύτητα 465 μέτρων ανά δευτερόλεπτο, αν είμαστε κοντά στον Ισημερινό.
- Η ημέρα θα είχε διάρκεια ενός έτους.
- Εξαιτίας της για ένα δευτερόλεπτο έλλειψης περιστροφής της Γης το μαγνητικό πεδίο θα σταματούσε να υπάρχει και έτσι ο πλανήτης μας θα εκτίθετο στις φονικές κοσμικές ακτινοβολίες.
Πάντως, επειδή ο πλανήτης μας περιστρέφεται μαζί με την ατμόσφαιρά του στο διάστημα, δηλαδή στο διαστημικό κενό, δεν δημιουργούνται τριβές που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την κίνησή της και κάποτε έστω και μετά από εκατομμύρια χρόνια να την σταματήσουν.
Αλλά ας υποθέσομε ότι ένα έκτακτο γεγονός θα μπορούσε να προκαλέσει αυτό το σταμάτημα, τι θα γινόταν τότε; Μια μόνο λέξη βρίσκω να σας πω: καταστροφή, μια καταστροφή τέτοια που θα έσβηνε κάθε μορφή ζωής από τον πλανήτη μας και που θα προκαλούσε κολοσσιαίες ζημιές.
Η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της με μια ιλιγγιώδη ταχύτητα, μεγαλύτερη εκείνης του ήχου, που προφανώς δεν την αντιλαμβανόμαστε γιατί όλα, ό,τι μας περιβάλλει ταξιδεύει με την ίδια ταχύτητα, αλλά φανταστείτε αν αυτή η ταχύτητα μηδενιζόταν.
Σύμφωνα με την αρχή της αδράνειας όλα τα πράγματα, τα αντικείμενα, όπως π.χ. ένα δένδρο μια πολυκατοικία θα συνέχιζαν να κινούνται με την ίδια ταχύτητα που είχαν πριν το σταμάτημα της Γης, όλα ό,τι ήταν στέρεα τοποθετημένο πάνω στη Γη θα εκτινασσόταν προς τα εμπρός, προς τα ανατολικά, με μια φοβερή ταχύτητα.
Το φρενάρισμα αυτό θα είχε συνέπειες στην ατμόσφαιρα και στα νερά, προκαλώντας δυνατές ριπές ανέμου και στις θάλασσες θα δημιουργούταν τεραστίων διαστάσεων κύματα τσουνάμι που θα έσβηναν το καθετί στο περασμάτων.
Σε ένα δευτερόλεπτο το παν θα είχε καταστραφεί και με πολλές πιθανότητες καμιά ανθρώπινη ύπαρξη κανένα ζώο δεν θα μπορούσε να επιζήσει. Θα ήταν απίστευτο να σκεφτεί κανείς ότι ένα μόνο δευτερόλεπτο μπορεί να προκαλέσει τόσο μεγάλες καταστροφές στη Γη, αλλά μπορεί αυτό να συμβεί;
Μήπως έχει συμβεί στο παρελθόν και η ανθρώπινη φαντασία, ή τουλάχιστον η δική μου δεν μπορεί να συλλάβει; Πώς εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι και τα άλλα τεράστια είδη;
Λένε ότι η εξαφάνισή τους οφείλεται σε πτώση τεράστιου αστεροειδούς στη Γη που θα μπορούσε να είχε προκαλέσει το σταμάτημα της περιστροφής της έστω και για ένα δευτερόλεπτο ή έστω τη μείωση της ταχύτητάς της με όλες τις συνέπειες που περιγράψαμε. Η δυνατότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι απίθανη. Η Γη έστω και αν επιβραδύνει την περιστροφή της γύρω από τον άξονά της δεν θα σταματήσει ποτέ απότομα.
* Ο Βασίλης Χατζηγιάννης είναι μηχανολόγος – ηλεκτρολόγος μηχανικός, ομότιμος καθηγητής Ελλ. Με. Πα.