Ισχιαλγία; Πονεμένες αρθρώσεις; Το παρακάνατε στη γυμναστική ή στις εργασίες στον κήπο; Η ευκολότερη λύση είναι να πάρετε ένα μη συνταγογραφούμενο (OTC) παυσίπονο. Τις περισσότερες φορές, το πρόβλημα λύνεται.
Τι συμβαίνει όμως αν ο πόνος είναι συχνότερος και λαμβάνετε αυτά τα δισκία σε τακτική βάση; Πώς θα ξέρετε πότε κάνετε κατάχρηση;
«Τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα μπορεί να είναι πολύ ισχυρά φάρμακα και βοηθούν να μειωθούν σε μεγάλο βαθμό η φλεγμονή και ο πόνος», δηλώνει ο δρ Christopher Gilligan, ιατρός ειδικευμένος στη φαρμακευτική αντιμετώπιση του πόνου στο Ιατρείο Πόνου του Brigham and Women’s Hospital, που συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
«Ωστόσο, ο κόσμος δεν τα θεωρεί πραγματικά φάρμακα και δεν τα χρησιμοποιεί πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα».
Δύο κατηγορίες
Οι δύο κύριες κατηγορίες συχνά χρησιμοποιούμενων παυσίπονων (γνωστών επίσης ως αναλγητικών) είναι η ακεταμινοφαίνη και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ).
Η ακεταμινοφαίνη ελέγχει τον πόνο και τον πυρετό, αλλά δεν βοηθά στη φλεγμονή. Είναι μια δραστική ουσία που περιλαμβάνεται σε πολλά φάρμακα που πωλούνται στα φαρμακεία για τον πονοκέφαλο και το κρυολόγημα.
Στα ΜΣΑΦ περιλαμβάνονται η ασπιρίνη, η ιβουπροφαίνη και η ναπροξένη. Οι ουσίες αυτές ανακουφίζουν από τον πόνο και μειώνουν τον πυρετό, όπως και η ακεταμινοφαίνη, αλλά δρουν επίσης ως αντιφλεγμονώδη. Τα ΜΣΑΦ είναι δημοφιλή παυσίπονα για παθήσεις που σχετίζονται με φλεγμονή, όπως η αρθρίτιδα και οι κακώσεις. «Αν και ο κόσμος είναι πιο εξοικειωμένος με τις εμπορικές ονομασίες των OTC, τα γενόσημα είναι εξίσου καλά και λιγότερο ακριβά», αναφέρει ο δρ Gilligan.
Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες
Η ιδανική χρήση των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών είναι η κατώτατη αποτελεσματική δόση για τη συντομότερη χρονική περίοδο.
Σύμφωνα με τον δρα Gilligan, η ιδανική προσέγγιση για τη λήψη αυτών των φαρμάκων είναι να χρησιμοποιείται η κατώτατη αποτελεσματική δόση για τη συντομότερη χρονική περίοδο. «Αν χρειάζεστε μη συνταγογραφούμενο φάρμακο για καθημερινή ανακούφιση από τον πόνο για τουλάχιστον δύο εβδομάδες ή περισσότερο ή αν η μέγιστη συνιστώμενη δόση στο φυλλάδιο του φαρμάκου δεν σας βοηθά πλέον, θα πρέπει να δείτε γιατρό».
Επιπλέον, ορισμένα άτομα δεν πρέπει να παίρνουν ποτέ ΜΣΑΦ χωρίς να μιλήσουν πρώτα με τον γιατρό τους. Σε αυτά περιλαμβάνονται όσοι λαμβάνουν αντιπηκτικό ή αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο (φάρμακο για την αραίωση του αίματος) και όσοι έχουν ιστορικό πεπτικού έλκους, μειωμένης νεφρικής λειτουργίας ή καρδιοπάθειας. Όπως και κάθε φάρμακο, τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα μπορούν να έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες εάν ληφθούν σε μεγάλες ποσότητες. Για παράδειγμα:
Ακεταμινοφαίνη. Οι υψηλές δόσεις μπορεί να βλάψουν το ήπαρ (συκώτι). Η μέγιστη συνιστώμενη ημερήσια δόση είναι συνήθως 4.000 χιλιοστόγραμμα (mg). Ηπατικά προβλήματα είναι επίσης πιθανό να εμφανιστούν μετά από λήψη μικρών έως μέτριων ποσοτήτων για μεγάλη περίοδο.
Για να είστε ασφαλείς, μην παίρνετε πάνω από 3.250 mg ακεταμινοφαίνης την ημέρα. Ο FDA συνιστά να χρησιμοποιείτε προϊόντα που δεν περιέχουν πάνω από 325 mg ανά δισκίο ή κάψουλα, για να αποφύγετε την υπερδοσολογία. Επίσης, να προσέχετε όταν αναμειγνύετε πολλά προϊόντα που περιέχουν ακεταμινοφαίνη, όπως παυσίπονο, φάρμακο για το κρυολόγημα ή συνταγογραφούμενο ναρκωτικό. «Επίσης, μην παίρνετε ακεταμινοφαίνη αν πίνετε αλκοόλ πάνω από το μέτριο σε τακτική βάση ή αν έχετε ηπατική νόσο», επισημαίνει ο δρ Gilligan.
ΜΣΑΦ. Η συχνότερη ανεπιθύμητη ενέργεια είναι ο ερεθισμός του στομάχου, που μπορεί να προκαλέσει πόνο, μετεωρισμό (φούσκωμα) ή στομαχικό καύσο (καούρες στο στομάχι). Τα φάρμακα αυτά είναι δυνατόν επίσης να προκαλέσουν έλκη, τα οποία μπορούν να οδηγήσουν σε εσωτερική αιμορραγία.
Η υπερβολική χρήση ΜΣΑΦ αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και νεφρικής ανεπάρκειας. Το σύνηθες ημερήσιο όριο είναι τα 1.200 mg για την ιβουπροφαίνη και τα 660 mg για τη ναπροξένη.
Όλα τα ΜΣΑΦ (με εξαίρεση την ασπιρίνη) τείνουν να αυξάνουν την αρτηριακή πίεση. Παρόλο που η δράση είναι πιο ισχυρή στα άτομα που έχουν ήδη υψηλή αρτηριακή πίεση, οποιοσδήποτε λαμβάνει ΜΣΑΦ μπορεί να δει αύξηση των τιμών.
Τα άτομα που ανησυχούν για τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να δοκιμάσουν τοπικά παυσίπονα, όπως προϊόντα που περιέχουν δικλοφαινάκη (σε μορφή γέλης) ή λιδοκαΐνη. «Είναι μια ασφαλής επιλογή για τον πόνο από κάκωση των μαλακών μορίων ή οστεοαρθρίτιδα, καθώς απορροφώνται μικρότερες ποσότητες από τον οργανισμό», εξηγεί ο δρ Gilligan.
Είναι τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα εξίσου καλά με τα οπιοειδή;
Για χρόνια, τα οπιοειδή συνταγογραφούνταν συνήθως για την αντιμετώπιση του πόνου μετά από μια ιατρική διαδικασία ή χειρουργική επέμβαση ή για τη διαχείριση του πόνου. Καθώς όμως αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο ο κίνδυνος εθισμού και ανεπιθύμητων ενεργειών των οπιοειδών, τα μη συνταγογραφούμενα (OTC) παυσίπονα μπορεί να είναι μια πιο ασφαλής επιλογή, ίσως μάλιστα και καλύτερη. Μελέτη βρήκε ότι η λήψη ακεταμινοφαίνης και ιβουπροφαίνης μαζί παρείχε μεγαλύτερη ανακούφιση από τον πόνο από ό,τι τα οπιοειδή μετά από εξαγωγή δοντιού. Άλλη έρευνα έδειξε ότι τα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα ήταν εξίσου αποτελεσματικά με τα οπιοειδή στην αντιμετώπιση του πόνου της ισχιαλγίας. «Τα OTC παυσίπονα θα μπορούσαν να είναι μια βιώσιμη και αποτελεσματική θεραπεία σε πολλές περιστάσεις», δηλώνει ο ειδικός σε θέματα πόνου δρ Christopher Gilligan από το Brigham and Women’s Hospital. «Μιλήστε με τον γιατρό σας, για να δοκιμάσετε πρώτα OTC φάρμακα και να δείτε αν λειτουργούν. Μη νομίζετε ότι χρειάζεστε αυτομάτως πιο ισχυρό συνταγογραφούμενο παυσίπονο».