Η Αράχωβα κατά μία εκδοχή, είναι σύνθετη Σλαβική λέξη και σημαίνει καρυδότοπος. (Οrechova = orech + ova = καρυδιά + τόπος).

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, είναι σύνθετη λέξη που προέρχεται από την Ελληνική λέξη «ράχις» και τη Σλαβική λέξη «οva» που σημαίνει τόπος, άρα Αράχωβα = ραχότοπος.

Οι παραπάνω εκδοχές όμως, δε φαίνεται να ευσταθούν διότι δεν υπήρξε εκτεταμένη Σλαβική εγκατάσταση στην ευρύτερη περιοχή. Βεβαίως υπήρξαν Σλαβικές επιδρομές τον 7ο και 8ο αι μΧ, όμως δεν παρέμειναν στη Στερεά οι Σλάβοι, όσο στην Πελοπόννησο στην οποία κυρίως εγκαταστάθηκαν.

Ακόμη και ο συσχετισμός της Αράχωβας με τις πολλές καρυδιές δεν είναι πειστικός.

Στην Ελλάδα υπάρχουν περί τις 10 τοποθεσίες που αναφέρονται με το όνομα Αράχωβα, στις οποίες ποτέ δεν καλλιεργήθηκαν καρυδιές.

Άλλωστε η καρυδιά απαιτεί πεδινά και εύφορα εδάφη και όχι ορεινές περιοχές όπως η Αράχωβα Βοιωτίας.

Είναι προφανές λοιπόν ότι η Αράχωβα αποτελεί Ελληνικότατη λέξη.

Έχει τις ρίζες της στην κάθοδο των Δωριέων (1100 – 800 πΧ) που επικράτησαν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, μεταξύ της οποίας ήταν και η Φωκίδα.

Πρέπει να τονιστεί ότι τα Ελληνικά Φύλα και οι Δωριείς, κατά τις μετακινήσεις τους, διατηρούσαν την πολιτική  οργάνωση που είχαν. Κάθε Φύλο που μετανάστευε ήταν ένα κινούμενο κράτος. Το κύριο χαρακτηριστικό της οργάνωσης αυτού του κράτους ήταν ο χωρισμός του σε ομάδες που λέγονταν φρατρίες, που καθόριζαν έτσι, τη ζωή των πολιτών.

Οι Δωριείς ονόμαζαν τις μικρές αυτές ομάδες «ώβας ή ωβάς». Επομένως η ωβή (ωβά στα Δωρικά) σήμαινε την «κώμη».

Οι ποιμένες κάτοικοι που ζούσαν στις ράχες μιας περιοχής, σε πολλούς οικισμούς, τις κώμες, άρχισαν να συγκεντρώνονται και να διαμένουν μόνιμα στην περιοχή της Αράχωβας.

Έτσι η καινούργια πόλη που άρχισε να συγκροτείται ονομάστηκε Ράχωβα που σημαίνει την ένωση των κατοίκων σε μια πόλη που ζούσαν σε πολλούς οικισμούς «τας ωβάς», στις ράχες της περιοχής.

Η αρχική συγκρότηση της Αράχωβας, υπολογίζεται μεταξύ του 6αι και 10 αι μ.Χ.

Αργότερα πήρε το ευφωνικό Α και έγινε Αράχωβα.

Άλλωστε, όλες οι μαρτυρίες των περιηγητών, θεωρούσαν την Αράχωβα, Ελληνικό χωριό με αμιγή στοιχεία Ελληνικών εθίμων και παραδόσεων.