Ο συγγραφέας Βασίλης Τζανακάρης, γνήσιος και πολυτάλαντος δημιουργός, αυθεντικός και ρεαλιστής, που για πάνω από πενήντα πέντε χρόνια διακονεί όχι μόνο τον πεζό λόγο σε όλες του τις εκφάνσεις αλλά και την ποίηση, ιστορικός και ιστοριοδίφης, δημοσιογράφος και παρουσιαστής του ραδιοφώνου, διοργανωτής εκθέσεων αρχειακού υλικού, εκδότης εφημερίδων και του περιοδικού Γιατί, γενικώς άτομο με όλη τη σημασία της λέξης αυτού που ονομάζουμε «μια ζωή γραφιάς», καταθέτει ένα βιβλίο με αρκετά αφηγήματα, είκοσι εννιά τον αριθμό, άκρως βιωμένα, αυτοαναφορικά αλλά και σε σχέση με τον πολιτισμό, την κοινωνία και την πολιτική, και παράλληλα ικανά να εμπνεύσουν σε πιο προχωρημένες ηλικίες την ανάμνηση (και τη μνήμη) γεγονότων, που συντάραξαν την ελληνική επικράτεια τα τελευταία χρόνια. Βιωμένα λοιπόν πεζογραφήματα, τα οποία παρατίθενται και με συγκινησιακό αλλά και με χιουμοριστικό χαρακτήρα από έναν ξεχωριστό παραμυθά, έναν άνθρωπο που έχει στο είναι του την ικανότητα να αφηγείται με μεγάλη πειστικότητα, έναν άνθρωπο που με την πάροδο του καιρού αναδεικνύεται από έναν δημιουργό της διπλανής πόρτας σε έναν καθολικό μεταφραστή της πραγματικότητας, την οποία υφιστάμεθα (ή υποστήκαμε οι παλιότεροι). Άρα, μιλάμε για μια κατάθεση η οποία ξεκινά από το παιδί που μετράει κεφάλια ανταρτών, που εκτίθενται από τους κυνηγούς κεφαλών στην πλατεία του χωριού, φτάνουμε στις εμπειρίες της στρατιωτικής θητείας μεσούσης της Χούντας, για να καταλήξουμε στην έξοδο, σε δυο-τρεις καταγραφές φαντασιακού και ονειρικού περιεχομένου, για το πώς ο γράφων οραματίζεται ένα μέλλον διαφορετικό και καλύτερο, εξοπλισμένο με τα εφόδια της μνήμης και όχι της λήθης, που όχι μόνο δεν εξυπηρετεί κανέναν αλλά αποτελεί θανάσιμο σφάλμα. Έτσι και με αυτή τη λογική ο πεζογράφος Τζανακάρης τονίζει με πολλές εκδοχές, και μέσα από προσωπικά βιώματα, την ιστορικότητα μιας περιόδου μόλις κάποιων δεκαετιών πριν, της πολύ πρόσφατης δηλαδή, της εντελώς επίκαιρης και σύγχρονης και νεότατης, με τρόπο απλό, κατανοητό και γεμάτο από συναίσθημα και για εκείνους που του προκάλεσαν πόνο αλλά και για όσους τον αγάπησαν, τον πρόσεξαν και του αφιέρωσαν τη φιλία τους, τη σύγκλισή τους και τη συμπαράστασή τους.

Ο συγγραφέας Τζανακάρης γράφει έτσι ώστε να μην έχουμε μια έκφραση μόνο επιφανειακή, μια γλώσσα δηλαδή εφημερίδας χωρίς πολύ βαθιά νοήματα, αλλά μια γλώσσα με φιλοσοφικές σκέψεις και εκδοχές, με δυναμική και θαυμαστή ισορροπία, για να προσεταιριστεί όπως προαναφέραμε τον τίτλο του γνήσιου παραμυθά. Γιατί τα παραμύθια αρέσουν στα παιδιά (και στους μεγάλους) γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο: ενώ είναι αναφορικά, ενώ εξαντλούνται σε λεπτομέρειες, ενώ είναι παραπλανητικά, κάτι κρατούν καλά κρυμμένο, κάτι που φανερώνεται όταν η διαδικασία της αφήγησης πλησιάζει στο τέλος. Όταν μάλιστα ο ίδιος αναφέρεται σε πραγματικά πρόσωπα (λογοτέχνες εν προκειμένω που σήμερα ίσως να μη βρίσκονται εν ζωή), καθώς και σε πόλεις, χωριά, τοποθεσίες, δρόμους, γεωγραφικά διαμερίσματα, άλλες οντότητες, κ.ο.κ., η γραφή του παίρνει χαρακτήρα μαρτυρίας και χρονικού, με όλα τα καλά ή τα κακά που μπορεί να έπαιξαν ρόλο και στην εφηβεία του και στην ενηλικίωσή του. Ενώ δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ό,τι περιγράφει, πέρα από το ότι είναι πλήρως αληθινό, ότι είναι δηλαδή στεγνή πραγματικότητα, μετατρέπεται σε έργο τέχνης (σε διηγήματα εν κατακλείδι) με τη μαεστρία που διαθέτει –πέρα από το όποιο λογοτεχνικό ψεύδος– στην καθοδήγηση των ηρώων, σε ένα πλαίσιο αυτού που θα ονομάζαμε «εμπειρικό» ρεαλισμό, σε ένα πλαίσιο δηλαδή αυτοανάλυσης και ψυχολογικής ενδοσκόπησης. Για απώλειες μιλά ο συγγραφέας στο οπισθόφυλλο, για τεράστια συγκομιδή ερεθισμάτων που τον προσγείωσαν σε μια ζωή γεμάτη εσωτερικές διεργασίες, λέμε εμείς για τα αφηγήματά του, καθώς ενώ όλοι μπορεί να έχουμε τα ανάλογα βιώματα, λίγοι όμως καταφέρνουν να τα μετουσιώσουν σε κείμενα, τα οποία και γίνονται κτήμα συλλογικό. Και αν μπούμε σε αυτό το ευφυολόγημα: «Τι θα κάναμε αν δεν είχαμε τους λογοτέχνες (αλλά και τους μουσικούς και τους ζωγράφους); Θα έπρεπε να τους εφεύρουμε», τότε ο συγγραφέας Τζανακάρης θα είχε μια πολύ τιμητική θέση ανάμεσά τους, θα ήταν από τους πλέον αναγνωρίσιμους και αληθινούς. Γιατί αφενός δεν υποκρίνεται, δεν αφήνει κάτι να υποψιαστούμε που δεν είναι καθολικό, δεν προσπαθεί να δείξει κάτι ψεύτικο για τον εαυτό του, δεν ιχνηλατεί προσποιούμενος αλλά, το αντίθετο, δείχνει το καθαρό πρόσωπό του, αυτό που τόσες φορές και στιγμές βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα.

Βιωμένα λοιπόν πεζογραφήματα, τα οποία παρατίθενται και με συγκινησιακό αλλά και με χιουμοριστικό χαρακτήρα από έναν ξεχωριστό παραμυθά, έναν άνθρωπο που έχει στο είναι του την ικανότητα να αφηγείται με μεγάλη πειστικότητα.

Θέλω να είμαι απόλυτα ειλικρινής. Και θα πω την αμαρτία μου ότι δεν έχω εντρυφήσει συστηματικά στο έργο το εκτενές του Βασίλη Τζανακάρη, σκόρπια πράγματα, κάτι από το ένα απ’ τα μακροβιότερα περιοδικά, κάτι απ’ τις ιστορικές του παρακαταθήκες, πάντως δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να μιλήσει γι’ αυτόν (άλλωστε θα χρειαζόταν πάρα πολλές σελίδες κριτικής προκειμένου να αποκωδικοποιηθεί εξ ολοκλήρου). Το συγκεκριμένο όμως βιβλίο με τα αφηγήματα μου έκανε τρομερή εντύπωση, μου προξένησε ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Γι’ αυτό και το μελέτησα προσεκτικά, γι’ αυτό και παραθέτω αυτές τις γραμμές. Δεν θα μπω στον πειρασμό να αναφέρω μύθους και να περιγράψω με δικά μου λόγια καταστάσεις που αφορούν στις εμπνεύσεις ενός δημιουργού ο οποίος κρύβει μόνο τα δευτερεύοντα ή τα μη έχοντα μεγάλη σημασία, ούτε θα παραθέσω κάποιο ή κάποια από τα καλύτερα (αυτό είναι δουλειά των αναγνωστών, καμία κριτική πένα δεν μπαίνει ανάμεσα στο βιβλίο και στον λήπτη όταν πρόκειται για τέτοιου είδους λογοτεχνία). Θα πω μόνο πως αν η λογοτεχνία ψυχαγωγεί, αν ανεβάζει συναισθηματικά τους ανθρώπους, αν τους βοηθά να γίνουν καλύτεροι και στην προσωπική αλλά και στη συλλογική ζωή, αν θάλπει όνειρα που δεν έγιναν ποτέ πραγματικότητα, τέλος, αν σκάβει βαθιά μέσα μας προκειμένου να βγάλουμε προς τα έξω ό,τι θετικότερο έχει ο καθένας μας καλά κρυμμένο, τότε, βιβλία όπως αυτό του Βασίλη Τζανακάρη λειτουργούν ως μοχλοί αποσαφήνισης όλων αυτών των ιδιοτήτων. Γιατί είναι ένα βιβλίο γεμάτο από παραμέτρους συνειδησιακές, συνισταμένες ψυχολογικές και εν τέλει κανόνες μιας εκστατικής δημιουργίας.

Ένα παιδί μετράει κεφάλια
Βασίλης Τζανακάρης
Μεταίχμιο
σ. 264
ISBN: 978-618-03-3751-8
Τιμή: 15,50€

Ο Χρίστος Παπαγεωργίου είναι ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας.

Άλλα κείμενα:

• Στάθης Κουτσούνης: «Ρόδο σε καθρέφτη»
• Λευτέρης Γιαννακουδάκης: «Τα φαντάσματα του Δεκέμβρη»
• Αχιλλέας ΙΙΙ: «Τέλος πάντων»
• Γιάννης Στρούμπας: «Περίμετρος»
• Ηλίας Λ. Παπαμόσχος: «Ανάληψη»

Twitter