Καταβόθρα (Λιγοράτι) Μαργαριτίου Θεσπρωτίας. Απολαύστε τα video

Απολαύστε τα video

Καταβόθρα, οικισμός υψόμ. 120 μ. του νομού Θεσπρωτίας . 

Η Καταβόθρα, πρώην Λιγοράτιον, είναι ελληνικό χωριό στην άλλοτε

επαρχία Μαργαριτίου. 

Βρίσκεται νότια της Ηγουμενίτσας κοντά στο Μαργαρίτιο. Σύμφωνα 

με την τελευταία διοικητική διαίρεση (Σχέδιο Καλλικράτης) αποτελεί 

τοπική κοινότητα της δημοτικής ενότητας Μαργαριτίου του 

Δήμου Ηγουμενίτσας. Ο πληθυσμός του το 1928 ήταν 761 κάτοικοι.

Το 2001 αριθμούσε 254 κατοίκους. 

Τ.δ. Καταβόθρας  265 η Καταβόθρα  254  η Μηλοκοκκιά  11

Από το 1930 έχει δημοτικό σχολείο και ταχυδρομικό γραφείο. 

Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.

Πηγές: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια τομ.ΙΔ, σελ.26.

Η ιστορία της για τους σημερινούς της κατοίκους αρχίζει από το έτος 1944   

ημερομηνία κατά την οποία οι Μουσουλμάνοι κάτοικοί  της την εγκατέλειψαν  

λόγω των πολλών εγκλημάτων που διέπραξαν στο Χριστιανικό στοιχείο κατά  

την κατοχή της χώρας μας από τους Γερμανοιταλούς 1940-1944. 

Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η Γεωργοκτηνοτροφία. 

Σώζονται δύο τουρκικοί  μιναρέδες σε κακή κατάσταση καθώς 

και ερείπια παλαιών αρχοντικών.

 Θεσπρωτία: Καταβόθρα
ΕΠΙΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΕΔΚΕ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ  ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (1912-2001)

<<Για να κατανοήσουμε καλύτερα, πρέπει να λάβουμε υπόψιν ότι, μετά την απελευθέρωση της 

περιοχής μας στις  23-2-1913, μέχρι στις 14-5- του έτους 1928, η περιοχή Μαργαριτίου, όπου 

υπάγονταν και η Καταβόθρα, υπάγονταν στη διοίκηση των Ιωαννίνων, καθότι δεν είχε ακόμη

οριοθετηθεί ο Νομός Θεσπρωτίας. Το 1928 λοιπόν έγιναν οι Διοικητικές Μεταβολές στους Δήμους 

και στις Κοινότητες σε όλη την Ελλάδα. Τότε έγιναν και κάποιες μετονομασίες, οι οποιες 

κρίθηκαν απαραίτητες. Από το 1928 έως το 1937 τα χωριά της άλλοτε Επαρχίας Μαργαριτίου, 

υπάγονταν στο Νομό Πρεβέζης. Στις 1-4-1937 οριοθετήθηκε ο Νομός Θεσπρωτίας, και τότε 

η Επαρχία Μαργαριτίου, επανήλθε και υπάγεται στον Νομό Θεσπρωτίας.Τα στοιχεια αυτά 

προέρχονται απο το Υπουργείο Εσωτερικών τα οποια επικαλείται η κρατική υπηρεσία ΚΕΔΚΕ. 

Στον πίνακα αυτό μπορούμε να δούμε τις Διοικητικές Μεταβολές που έγιναν σε όλους τους 

Δήμους και τις Κοινότητες της Ελλάδος, όπου με ακρίβεια, υπάρχουν οι ημερομηνίες και

οι χρονολογίες των μεταβολών που συντελέστηκαν απο το έτος του 1912, έως το έτος 2001>>.

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ  ΚΑΤΑΒΟΘΡΑΣ 

ΠΙΝΑΚΑΣ 1ος

Νομός Πρεβέζης

76 A- Στις  2-5-1927 Η κοινότητα προήλθε από τη μετονομασία της 

Κοινότητας Λιγορατίου.

Στις 16-5-1928 Ο οικισμός Μηλοκοκκιά καταργείται.

119 A. Στις 1-4-1937 Η Κοινότητα υπάγεται στο Νομό Θεσπρωτίας.

Νομός Θεσπρωτίας

11A - Στις 1-4-1937 Η Κοινότητα υπήχθη στο Νομό Θεσπρωτίας

 από το Νομό Πρεβέζης

27A- Στις 24-1-1951 Η Κοινότητα καταργείται και συνενούται με 

την Κοινότητα Μαργαριτίου.

18A- Στις 11-2-1963 Σύσταση της Κοινότητας με την απόσπαση του

οικισμού Καταβόθρα από την Κοινότητα Μαργαριτίου και τον 

ορισμό του ως έδρα της Κοινότητας.

Στις 14-3-1971 Αναγνώριση του οικισμού Μηλοκοκκιά και

προσάρτηση του στην Κοινότητα.

244 A - Στις 4-12-1997 Η Κοινότητα καταργείται και συνενούται 

με το Δήμο Μαργαριτίου.

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ  ΚΑΤΑΒΟΘΡΑΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ 2ος

Νομός Πρεβέζης

119A-1-4-1937 Η Κοινότητα υπήχθη στο Νομό Θεσπρωτίας 

από το Νομό Πρεβέζης.

27A-24-1-1951, η Κοινότητα Καταβόθρας καταργείται και 

συνενούται με την Κοινότητα, (εννοεί του Μαργαριτίου).

27A-24-1-1951, η Κοινότητα Παλαιοκάστρου καταργείται και 

συνενούται με την Κοινότητα, (εννοεί του Μαργαριτίου).

124A-30-4-1952, ο οικισμός Καταβόθρα, αποσπάται από την 

Κοινότητα Μαργαριτίου και προσαρτάται στην  Κοινότητα Νεοχωρίου.

11A-17-1-1953, ο οικισμός Καταβόθρα, αποσπάται από την Κοινότητα 

Νεοχωρίου και προσαρτάται στην Κοινότητα, (εννοεί του Μαργαριτίου).

18-A 11-2-1963, ο οικισμός Καταβόθρα αποσπάται από την Κοινότητα 

Μαργαριτίου και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Καταβόθρας.

Επισήμανση :

Την Κοινότητα Καταβόθρας την βρίσκουμε στον πινακα της ΚΕΔΚΕ δυο φορές. 

Στον πρώτο πίνακα γράφει ποτε έγινε η μετονομασία απο Λιγοράτιον 

σε Καταβόθρα (στις 2-5-1927), και δεν αναφέρει για την ονομασία Νεοχώριον . 

Στον δεύτερο πίνακα αναφέρει το όνομα Νεοχώριον που είχε η Καταβόθρα

 απο τις 30-4-1952 έως τις 17-1-1953 που άλλαξε και ξαναπήρε το 

όνομα Καταβόθρα.

(Ο ορισμός πίνακας πρώτος και πίνακας δεύτερος είναι απο μένα και όχι απο την ΚΕΔΚΕ, 

για να δείτε την διαφορά ότι στον πρώτο πίνακα γράφει για την μετονομασία απο 

Λιγοράτιον σε Καταβόθρα, και δεν αναφέρει την επόμενη ονομασία που άλλαξε 

σε Νεοχώριον, ενώ στον δεύτερο πίνακα γράφει για την μετονομασία 

Νεοχώριον, αλλά  δεν αναφέρει την μετονομασία απο Λιγοράτιον σε Καταβόθρα).

Διευκρινίζω ότι τα στοιχεια του 1ου πινακα και του 2ου πινακα, αναφέρονται στην 

Καταβόθρα Μαργαριτίου, και δεν πρόκειται περί συνωνυμίας με κάποια άλλη!!!

Επισημαίνω εδώ ότι την ονομασία Λιγοράτιον που είχε δώσει ο αρμόδιος

 υπάλληλος, η Κοινότητα επί τουρκοκρατίας ονομάζονταν Λιουράτι (τες).

το όνομα  Λιουρατι (Liourati)  ήταν παραφορά του αρχαίου ονόματος Ηλιόρατον. 

Δεν γνωρίζουμε ομως εάν αυτό το αρχαίο Ηλιόρατον βρίσκονταν στα όροι της 

Κρανιάς, η, στην σημερινή τοποθεσία του χωριού.

Η Καταβόθρα σήμερα με την εργατικότητα των κατοίκων της έχει καταφέρει να γίνει μια 

πανέμορφη περιοχή με καινούρια σπίτια, ελαιώνες, καφενεία και κατάλυμα για οποιον 

τουρίστα χρειαστεί. Ο πολιτιστικός Σύλλογος του χωριού, με την εξαίρετη Χορευτική Ομάδα,

παρουσιάζει τα παραδοσιακά τραγούδια με μεγάλη επιτυχία, όπως τον είδαμε το

καλοκαίρι του 2013,στο πανηγύρι που διοργάνωσαν και το απόλαυσαν πλήθος κόσμου. 

Μέχρι και απο την Άρτα είχαν έρθει νέες και νέοι για να δούν το Χορευτικό, της Καταβόθρας, 

και όχι για τα πρωτοκλασάτα ονόματα των μουσικών, Πέτρο Λούκα και Αντώνη Κυρίτση.  

Εδώ και πολλά χρόνια οι κάτοικοι της έχουν δημιουργήσει Ομάδα Αιμοδοσίας με αξιοζήλευτη 

δραστηριότητα και έργο, βοηθώντας τους συναθρώπους μας όταν έχουν ανάγκη. 

Αυτό το διαπιστώσαμε και προσωπικά το 2008 που μας προμήθευσαν με φιάλες αίματος

για τις ανάγκες προσφιλού μας προσώπου. Όπως πληροφορούμε η Ομάδα Αιμοδοσίας 

συνεχίζει την πολυτιμότατη δραστηριότητα της μέχρι σήμερα και τους αξίζουν τα

θερμά συγχαρητήρια, διότι με το έργο τους, χαρίζουν ζωή στους έχοντες ανάγκη!!! 

Δυστυχώς  δεν είδα απο τα τοπικά ΜΜΕ να έχει γίνει κάποια τιμητική διάκριση της Ομάδας 

αυτής, για το θεάρεστο έργο της που προσφέρει στην περιοχή μας.

Από το 2012 στην πανέμορφη εκκλησία της Καταβόθρας που είναι αφιερωμένη στους 

Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένης, Ιερέας είναι ο συμπατριώτης μας  Πάτερ Χρήστος Γκίνης.

(Στην φωτογραφία απεικονίζεται ο Ιερός Ναός του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, 

ο οποιος αποτελεί ένα αριστούργημα της αρχιτεκτονικής 

και της ελληνοορθόδοξης παράδοσης).

Η φωτογραφία είναι απο την στιγμή της Χειροτονίας
του  Πάτερ Χρήστου Γκίνη.
Ευχόμαστε στον Πάτερ Χρήστο καλή δύναμη στο θεάρεστο έργο του και Άξιος.

Με μεγάλη επισημότητα (όπως πληροφορούμαστε απο τα Νέα Του Μαργαριτίου), χειροτονήθηκε 

ο Παπα-Χρήστος Γκίνης σε Πρεσβύτερος στις 25 Νοεμβρίου του 2012 στην Ιερά Μονή Πούντας

Καναλακίου παρουσία του Μητροπολίτου μας κ. Τίτου και πολλών Ιερέων της περιοχής, καθώς 

και πλήθος κόσμου, ιδιαίτερα από την Καταβόθρα και την ευρύτερη περιοχή του Μαργαριτίου. 

Ο Πάτερ Χρήστος προέρχεται απο την μεγάλη και ιστορική Παπαδογεννιά των Γκιναίων της 

Σενίτσας (Ελευθέριο), η οποια εδώ και διακόσια τουλάχιστον χρόνια είναι ταγμένη στην 

Ορθοδοξία και στην του Χρηστού την Πίστη. Λίγοι γνωρίζουν την προσφορά της 

Παπαδογεννιάς αυτής η οποια είχε στο παρελθόν Ιερείς στην Κωνσταντινούπολη, 

στην Κέρκυρα, στο Ελευθέρι, στην Παραμυθιά στην Ανθούσα, και στην Πάργα. 

Για την Παπαδογεννιά των Γκιναίων και όλων των Ιερέων του Ελευθερίου στα παλαιότερα

χρόνια μέχρι σήμερα, που δίδαξαν το λόγο της ελληνοορθόδοξης εκκλησίας, στα μαρτυρικά 

χρόνια της τουρκοκρατίας έχουμε αρκετά στοιχεία τα οποία θα 

αναρτηθούν προσεχώς, στην κατηγορία Ελευθέρι.

Η Καταβόθρα

  ( ΗΛΙΟΡΑΤΟΝ ; )

Χωριο κάτω από την αρχαία Ντόμπρα. Μετά την καταστροφή της Ντόμπρας το 1562 από

τους πειρατές, μερικοί από τους κατοικους της, κατέβηκαν στην Καταβόθρα (πριν Liouarati

η, Liourates). Στο ίδιο σημείο, σε παλαιούς Ρωμαϊκούς χάρτες αναφέρεται μια τοποθεσία

με το όνομα Ηλιορατον. Δεν είμαστε ακόμη σε θέση να ξέρουμε με ακρίβεια αν το Ηλιορατον  

αυτό ήταν η σημερινή Καταβόθρα. Πως όμως επεκράτησε μετέπειτα το όνομα Liourati ; 

Αυτό ίσως μελλοντικά που σίγουρα θα έχουμε και κάποια ακόμη ιστορικά στοιχεια θα εξακριβωθεί. 

Η γνώμη μου είναι ότι το αρχαίο Ηλιορατον ήταν η Καταβόθρα όπου αργότερα κατακτήθηκε από 

σλαβοαρβανιτες ( 1200 ) και από παραφθορά το όνομα μετατράπηκε σε Liourati (es) από τους 

κατακτητές.  Το γεγονός ότι η περιοχή αυτή κατοικούνταν από Έλληνες χριστιανούς πριν την

κατάκτηση των σλάβων, αποδεικνύεται και από τις παλιές εκκλησιες που υπάρχουν ως και σήμερα 

ακόμη, πάνω στα βουνά της περιοχής της Καταβόθρας. Η καταστροφή της αρχαίας Καταβόθρας 

πρέπει να έγινε ταυτόχρονα με την καταστροφή της παλιάς Σενιτσας και της Ζερεζας (Ζέρι).

Να λάβουμε υπόψιν ότι ο ιστορικός Hamond τοποθετεί την αρχαία Έλινα στην περιοχή 

της λεκάνης του Μαργαριτίου. Η δε αρχαία Ελεατιδα ήταν  επίσης στο ίδιο μέρος σύμφωνα 

με αρχαίο χάρτη, όπου είναι σήμερα η περιοχή Μαργαριτίου. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς ποτε 

εξισλαμίστηκαν οι κάτοικοι του χωριου αυτού, ίσως το 1.611 με 1.750. Εκεί είχε τα σαράγια 

του ο Σουλευμάν  Τσαπαρης (εξισλαμισμένος αγάς της περιοχής 1750)  που είχε πάρει μέρος 

κατά της επανάστασης του Ορλοφ. Στα Ηπειρωτικα χρονικά διαβάζουμε ότι από τον οίκο των 

Τσαπαραιων, ένας διετέλεσε και υπουργός εξωτερικών στο Οθωμανικό κράτος.  Το Δημοτικό 

σχολειό στην Καταβόθρα χτίστηκε το 1930 περίπου επί κυβερνήσεως Ελευθεριου Βενιζέλου και

φοιτούσαν μονο τουρκοπούλα,  διότι στο χωριο αυτό δεν υπήρχε ούτε ένα χριστιανικό σπίτι.

 Στο σχολειό αυτό δίδαξε και ο αείμνηστος Περικλής Κακούρης που αργότερα τον εκτελέσανε 

στην Παραμυθια μαζί με τους 49 προκρίτους. Ο πρώτος δάσκαλος ήταν κάποιος

Οίκος το 1933 μετά ο Περικλής Κακούρης και  αργότερα η Ουρανια Σιαμμά. Η νεώτερη

ιστορία του χωριου αρχίζει το 1944 ημερομηνία  κατά την οποια οι μουσουλμάνοι κάτοικοι

της, την εγκατέλειψαν λόγω των πολλών εγκλημάτων που διέπραξαν στους  Χριστιανούς 

κατοικους κατά την κατοχή της Πατρίδας μας από τους Ιταλογερμανούς το 1940-1944.

Το σημερινό όνομα το πήρε από την καταβόθρα που βρίσκετε στον κάμπο κοντά στον 

οικισμό και τα νερά από εκεί χύνονται στη θάλασσα. Αυτό έχει διαπιστωθεί, διότι παλαιότερα  

είχαν ρίξει χρώμα στην χωνεύτρα της καταβόθρας και μετά από κάποιες ώρες παρατήρησαν 

ότι το χρώμα αυτό διαπερνώντας τον ορεινό όγκο των βουνών, βγήκε στην θάλασσα. 

Τότε είχε προταθεί να ονομαστεί το χωριο Ηλιοχώρι, αλλα επεκράτησε το Καταβόθρα. 

Τότε δεν είχαν ακούσει για το αρχαίο Ηλιορατον που σημαίνει ορατό από τον ήλιο. 

Είναι το πρώτο χωριο στη λεκάνη του Μαργαριτίου, που όταν ανατέλλει ο ήλιος 

από το ορος Μποζουρι, το σημείο αυτό λούζεται από της πρώτες ακτίνες του ηλιου.

.

Από αυτό το πηγάδι ξεδιψούσαν παλιά οι χωρικοί που δούλευαν στον κάμπο 

της σεκλεζας. Το παλιό καλντερίμι που ξεκινούσε από το Μαργαρίτι έβγαζε 

ακριβώς στο πηγάδι με το κρύο και χωνευτικό νερό του. Εκεί είχε ο καλοσυνάτος

 Γιάννης Σιάνος το καφενεδάκι, που ξεκουράζονταν οι γεωργοί τα

 ζεστά μεσημέρια του καλοκαιριού.

  

Ο κάμπος του Μαργαριτίου και στο βάθος η Καταβόθρα και η Μηλοκοκκια. 

Πριν ακόμη γίνει ο αμαξωτός δρόμος για την Καταβόθρα, το χωριο αυτό

συνδέονταν με το Μαργαρίτι με το παλιό γνωστό καλντερίμι, το οποιο ξεκινούσε 

από το μπάγιο (βρύση) και έβγαζε στην σεκλεζα και έφτανε στο πηγάδι του 

Γιαννάκη Σιάνου. Ένα άλλο καλντερίμι  έρχονταν από τον μπαξέ του αράπη, 

περνούσε μπροστά από τον νερόμυλο του Σιάμου και συναντιόνταν στην σεκλεζα.

Η σεκλεζα είναι τοποθεσία (χωράφια) ενδιάμεσα από Μαργαρίτι και Καταβόθρα. 

 Απομεινάρια αλλοτινών εποχών

Το Τζαμι στην Καταβόθρα. 

Φωτογραφία από το Κέντρο Ιστορικών Μελετών Θεσπρωτίας..

Στα χρονια της τουρκοκρατίας στην Καταβόθρα την οποια έλεγαν Liourati,

οι εξισλαμισθεντες κάτοικοι της, σε παραφορα του αρχαίου ονόματος 

Ηλιοτατον, ξεχώρισε και δέσποζε ο οίκος των Τσαπαραιων.

ΣΟΥΛΕΙΜΑΝ ΤΣΑΠΑΡΗΣ. 

Ο Σουλειμαν Τσαπαρης ήταν ένας εξισλαμισμένος εύπορος κάτοικος της περιοχής, 

ο οποιος για να μην χάσει την περιουσια του είχε προσκυνήσει 

το κοράνι αποκτώντας τον τίτλο του Αγα.

ΧΑΣΑΝ ΤΣΑΠΑΡΗΣ

Ο Χασαν (Ιωάννης) Τσαπαρης ήταν γιος του Σουλειμαν Ο οίκος των Τσαπαραιων διήρκησε 

200 χρονια περίπου. Η οικογένεια των Τσαπαραιων  ενεργούσε με γνώμονα μονο το δικό 

τους συμφέρον (πως θα κρατούσαν τα τσιφλίκια τους) και όχι για πατριωτικούς σκοπούς. 

 Στην ιστορία τους βρίσκουμε να είναι ποτε με το μέρος των Σουλιωτών  και ποτε με το μέρος

των Τουρκαλβανών. Στην ουσία  ήθελαν να είναι αυτόνομοι. Σε αυτό τους βοηθούσαν και 

οι Βενετοι με την πολιτική τους και με όπλα, για  τα δικά τους συμφέροντα βεβαια, (που γειτνίαζαν 

στα παραλια της Θεσπρωτίας)   ώστε οι τοπικοί αγάδες να είναι σε κόντρα με τους Τούρκους 

και μετέπειτα με τον Αλη-Πασα των Ιωαννίνων. T,έχουν του Σούλι τα βουνά και στέκουν

μαραμένα, μηνα τα χιονια τα βαρούν, μηνα και το χαλάζι. Ουδέ τα χιονια τα βαρούν, ουδέ 

και το χαλάζι, ο Σουλευμανης τα βαρεί με εφτα χιλιάδες Τούρκους. 

Ο Σουλευμάν Τσαπαρης ήταν ο πατέρας του Χασαν όπου το 1772 με 6 η 7 χιλιάδες 

 στρατό αποφάσισαν να πολεμήσουν τους Σουλιώτες. Ο ιστορικός Χριστόφορος  Περραιβός 

στο βιβλίο του Ιστορία Σουλίου και Πάργας αναφέρεται στη μάχη αυτή: (Τον Σουλευμάν Τσαπαρη 

μετά του υιού του και των άλλων τεσσαράκοντα συμμαχητών συνέλαβαν ζώντες οι Σουλιώτες. 

Τους άφησαν ελεύθερους αφού τους υποχρέωσαν να πληρώσουν πολλά  γρόσια, τους πήραν

τα πολεμοφόδια και τα πλούσια φορέματα και τα άρματα τους καθώς και τα χωρια του Φαναριου 

 έως και το Μορφάτι πέρασαν στη δικαιοδοσία των Σουλιωτών. Οι μουσουλμάνοι Αγάδες eίχαν 

συμμαχήσει με τον Aλη-Πασα πιστεύοντας ότι ο Αλης θα τους άφηνε στα τσιφλίκια τους αγάδες

και αφέντες να ρημάζουν την Θεσπρωτία  και να βασανίζουν τον φτωχό (ραγιά). 

Αυτόν τον ρολο Αλης τον κράταγε για τον εαυτό του π.χ. όλα τα πλούτη του κάμπου  Φαναριου, 

Μαργαριτίου και Ηγουμενίτσας καθώς και μέχρι την Πρέβεζα που πριν τα λυμαίνονταν 

οι διάφοροι Τσαπαραιοι τους τα πήρε όλα ο Αλης διά της βίας. Είναι γνωστό πως οι Αγαδομπεηδες 

της περιοχής Μαργαριτίου προσπαθούσαν να αποφύγουν την υποταγή τους στον Αλλη Πασα, 

γνώριζαν τη τους περίμενε και αντιστάθηκαν  με αιματηρούς αγώνες όπως αναφέρουν 

οι ιστορικοί μας.  Τελευταίοι υποτάχθηκαν τελικά ο αγάς του Δέλβινου 

και ο  αγάς του Liouratiou ο Σουλειμαν Τσαπαρηας το 1811.

Αυτό προκύπτει και από το παρακάτω γράμμα τους, προς τον Λυμπεράκη 

Μπενάκη, Γενικό Πρόξενο  της Ρωσίας στην Κέρκυρα τότε. 

(Το γράμμα είναι γραμμένο στα ελληνικά, έτσι όπως τα μιλούσαν τότε

οι αγάδες της περιοχής Μαργαριτίου. Το μεταφέρουμε αυτούσιο)

Εξοχότατε καβαλιερ κηνεραλ κονσουλο Μπενάκη. Ακριβώς σε χαιρετούμε

 και τα  ματια σου γλυκοφιλούμε με αγάπην πολλήν. 

Λαουαρατι 18 αυγούστου 1805. 

Με το φιλικών μας γράμμα σου δίδομε την είδησιν, ότι ο χτρος μας Τούρκων 

και Ρωμαίων Αλη Βεζύρης μας εγίνηκε πολύ φόρτωμα, και μας επλάκωσε 

τα τσεφλικια μας, και χαλευει να μας πάρη τον τόπο μας όλον 

και εμάς, και εμείς αυτόν δεν τον δεχόμαστε, καλλίτερα τοχομε να χαθούμε

 όλοι μας, παρα να κάμομε αφέντη αυτόν τον τυραννoν,  και εμείς 

εχτές πέφτει (πέμπτη) πουρνού επιασαμεν το ντουφέκι εδώ εις  το Μαργαρίτι,

 και επήραμε τα σπίτια του Αχμετ Μπεη, που είναι με τον Βεζύρη, και η δουλειά

 η δικη μας δεν έμεινε σε άλλον, παρα πολεμων έχομε με αυτόν, όσο να

 μπορέσομε, και το θάρρος όλων εις τον Θεών και εις την εξοχότητα σας τοχομε. 

Διά τούτο σας είχε εγγράψει της απερασμεναις ο Χασαν Αγα Τσαπαρης

 να μας βοηθήσετε, και ο καβαλιερ Μπενάκης του αποκρίθηκε ότι κάθε

 βοήθεια να την χαλεψωμεν από τον Αυτολαχ Μπεγη (Μπέη) όπου είναι 

βασιλικός άνθρωπος και εμείς εστειλαμε τον Μούσα Αγα Τσαπαρη και τον

 εκουβεντιασε και του εγυρεψε βοηθών, και ο Μπεγης, από τον μπολή

 (πολύ) τον φόβο που έχει από τον Βεζύρη, δε μας έδωσε κανένα βοηθό,

 αλλα ούτε γράμμα μας έδωσε εις την Εξοχότητα σας. 

Όμως η δουλειά η εδική μας δεν έμεινε σε άλλον παρα εις το ειδικό σας 

βοηθό (βοήθεια), και σας παρακαλούμε διά όνομα του Βασιλειου σας, να μας

 βρεθείτε βοηθοί, εις ότι μας κάνει χρεία, και μη μας αφήσετε να μας

 ζαρώσει τέτοιος τύραννος Βεζύρης, διότι τους κακούς στοχασμούς όπου

 έχει ημπορείτε να τους καταλάβετε. Αυτού στέλνομε τον Μουσα Αγα Τσαπαρη, 

διά να σας κουβεντιάσει τα πάντα στοματικός, και ως φίλοι μας αγαπημένοι 

όπου είστε, μη μας λείψετε από ότι σας ζητήσομε, και  με κάθε ογλιγωραδα. 

Ταύτα και μένομε όλοι εις την αγάπη σας. 

Ακολουθούν οι υπογραφές: 

Χασαν Τζαπαρης, Χασαν Προνιος, Μούσα Ρούσης, Σένης του Αχμέτ Αγα, 

Κάσο Μουτζανας (τζινταρης του κάστρου Παραμυθιας), Μπουλά Χαλιλης, 

Μπάκο του Μουσα Αγα, Μπάλιο Χούσιας, σενσουλος, Τούσσας (Αναστάσιος) Μανόπουλος.  

Σειμ.  Η ανακάλυψη και δημοσίευση εγγραφων και δημοσιευμάτων των σχετικών με

 το Μαργαρίτι κα την περιοχή του αποτελεί στόχο και επιδίωξη μας γιατί θα συμβάλλουν 

στην συγγραφή της ιστορίας του τόπου μας. 

 Πηγες: Απο τον Β τομο σελ. 354 και 355 του συγγραμματος 

ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 

του ΙΩΑΝΝΗ ΦΙΛΙΜΩΝΑ.

Μεταφορα: Θωμας Στ. Γκινης 2009

Είναι ίσως άγνωστο σε πολλούς ότι η διαδρομή των μουσουλμάνων Τσιαμηδων του Μαργαριτίου,

ήταν αμφιταλαντευόμενη στο πέρασμα των χρόνων. Ορισμένοι από αυτούς είχαν την

άποψη ότι θα έπρεπε να ζήσουν ειρηνικά με τους συντοπίτες τους χριστιανούς. Άλλοι είχαν

την γνώμη ότι τα συμφέροντα τους θα καθόριζαν και την στάση τους. Δεν ηταν όμως 

όλοι τσιφλικαδες,  και κατάφεραν να πάρουν με το μέρος της δικης τους άποψης και τους 

φτωχούς συμπατριώτες τους μουσουλμάνους. Αξίζει να αναφερθούμε σε ορισμένα σημαντικά 

γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην περιοχή αυτή με πρωταγωνιστές τους μουσουλμάνους 

κατοικους της περιοχής Μαργαριτίου. Όλοι τους γνώριζαν από που προέρχονταν και όπως

έλεγαν, αν ψάξεις, στα έξη η, στα εφτα ζωνάρια (γενεές) θα πέσεις πάνω στον Γιώργο 

και στον Γιάννη, εννοώντας ότι οι πρόγονοι τους ήταν χριστιανοί. Για αυτό το λόγο όταν

ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, αποβιβάστηκε στην Σπλαντζα (Αμμουδιά), για να συνομιλήσει

με τους Σουλιώτες και να τους εντάξει στον κοινό αγώνα για την λευτεριά του γένους το 1820, 

σε δεύτερη αποβίβαση του στο λιμάνι της Αμμουδιάς είχε συνομιλίες και με τους 

Τσιαμηδες προκρίτους του Μαργαριτίου. Η προσπάθεια αυτή όμως του γερου του Μωρια

δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, διότι ο Αλη-Πασας, μαθαίνοντας τα σχέδια αυτά κατάφερε

και χάλασε την δουλειά αυτή. Ιδιαιτερα οι Τσαπαραιοι ήταν οπαδοί αυτής της ιδεας, δεν ξεχνούσαν 

εξάλλου ότι ο Αλη-Πασας, κρατούσε για αρκετό διάστημα ως ενέχυρο τον Χασαν Τσαπαρη 

και τα μελοι της οικογενειας του, ώστε να αναγκάσει τον πατέρα του Σουλειμαν να δηλωσει 

υποταγή στο Πασαλίκι των Ιωαννίνων, όπου φυσικά υπεύθυνο είχαν οι τούρκοι τον Αλη-Πασα. 

Είναι επίσης γνωστό ότι τους φόρους που εισέπρατταν οι μουσουλμάνοι αγάδες από την 

πριοχή του Μαργαριτίου και Θεσπρωτίας γενικότερα, δεν τους απέδιδαν στην κεντρική

διοίκηση στα Γιάννενα, όπου τελικά θα κατέληγαν στον Σουλτάνο στην Κωνσταντινούπολη. 

Ελάχιστα από τα χρήματα έδιναν στους εκάστοτε Πασάδες των Ιωαννίνων. Είχαν φτάσει 

ακόμη στο σημείο να ιδιοποιούνται και κτήματα των τούρκων ακόμη στην περιοχή μας με 

αποτέλεσμα η υψηλή πύλη να διαταξει την πάταξη τους. Αυτό ανέλαβε να το φέρει σε 

πέρας ο Αλη-Πασας, το οποιο και έκανε, αλλα αργότερα και αυτός ο ίδιος 

τα έσπασε με τον σουλτάνο με τα γνωστά αποτελέσματα.

Δεν είναι εξακριβωμένο για το ποτε ακριβώς έγιναν οι εξισλαμισμοί στην περιοχή μας,

είναι όμως βέβαιο ότι μετά το 1611 είχαμε αρκετούς και σταδιακά μέχρι το 1880. 

Από ότι έλεγαν και οι χριστιανοί κάτοικοι ο Σουλειμαν Τσαπαρης της Καταβόθρας, ήταν

ήπιος και συμπαθούσε τους χριστιανούς, μέχρι το 1811. Με το πέρασμα του χρόνου όμως 

οι μουσουλμάνοι της περιοχής μας, συνήψαν γάμους με τούρκους, Αλβανούς και Σέρβους, 

με αποτέλεσμα η συμπεριφορά τους έναντι του χριστιανικού στοιχείου να αλλάζει προς 

το χειρότερο με αποκορύφωμα μετά το 1811, όπου πλέον την διοικηση της άλλοτε 

τεραστιας επαρχίας Μαργαριτίου να αναλάβουν μπέηδες και αγάδες πιστοί στον Αλη-Πασα.

Στην διακλάδωση όπως έρχεται ο δρόμος από Ηγουμενίτσα και μπαίνεις στο Μαργαρίτι, 

από την κάτω μεριά του δρόμου ήταν ένα καστρόσπιτο το οποιο κάηκε λίγο πριν το 1811 

μετά από μάχες που είχαν οι αγάδες του Μαργαριτίου, πιστοί στον Αλη-Πασα, με τους 

αγάδες της Καταβόθρας τότε Liourat αναφέρει ο ιστορικός Περαιβός. Ήταν η τελευταία

προσπάθεια του Χασαν Τσαπαρη να κρατήσει την αυτονομία του μετά και την υποταγή του 

Πασα του Δέλβινου στον Αλη-Πασα. Την εποχη αυτη μάλιστα ο ίδιος ο Αλης είχε έρθει 

στο Μαργαρίτι και φιλοξενήθηκε στο αρχοντικό του Ομέρ-Αγα στο Μαργαρίτι,

ανεβαίνοντας για το συνοικισμό Σκάλα.

(Κάτω στην φωτό, το τζαμι του  Ιζετ Λαβίδα. Φωτό του B. Μπακ.)

Από ότι είναι γνωστό, οι Βενετοι δεν βοήθησαν τότε τους αγάδες αυτούς διότι είχαν 

συνάψει συνθήκη φιλιας με τον Αλη Πασα πιο πριν. Σε παρόμοιες όμως περιπτώσεις 

τους βοηθούσαν οι Σουλιώτες, ακολουθώντας τις οδηγίες της Φιλικής Εταιρίας 

(για τους δικούς της σκοπούς).  Με την υποταγή του Σουλευμάν και του υιού του Χασαν 

Τσαπαρη στον Αλη Πασα το 1811,  (ήταν ο τελευταίος πασας που υποτάχθηκε), άλλαξε 

ριζικά η συμπεριφορά των αγάδων και Μπέηδων απέναντι στο Ελληνοχριστιανικό  στοιχειο 

της περιοχής. Αυτό κράτησε μέχρι το 1912. Με την απελευθέρωση των Ελληνικών περιοχών

οι Τούρκοι σε συνεργασία με τους Ιταλούς και Αυστριακούς ( ο καθένας για τα δικά του 

συμφέροντα),  έστρεψαν αυτούς τους αγάδες εναντίων της Ελλάδας. Συγκεκριμένα τους

 έταξαν την προσάρτηση της περιοχής στην Αλβανία και οι αγάδες θα  έμεναν στον τόπο τους 

αφέντες και τσιφλικάδες.  Ο κάθε αγάς είχε μια ομάδα οπλοφόρους που τους βοηθούσαν

να κρατάν τους σκλάβους  καθηλωμένους. Αυτοί οι οπλοφόροι έπαιρναν ένα μερίδιο παραπάνω

 από τους δουλοπάροικους. Σε περιπτώσει πολεμου οι δουλοπάροικοι επιστρατεύονταν με την 

υπόσχεση  του πλουτισμού από τα αρπαγμένα λάφυρα.  Εάν δεν συμμετείχαν, έπρεπε να 

φύγουν από τον τόπο τους και τα λίγα υπάρχοντα τους τα άρπαζαν οι προσκυνημένοι.

Έτσι εξελίχθηκαν οι Τσάμηδες αυτοί  (με αλβανική από δω και πέρα  συνείδηση) σε δυνάστες 

της περιοχής μας. Το αποκορύφωμα των βδελυρών πράξεων τους, το είδαμε στην περίοδο

 1913 έως 1944. Ενώ είχαν δηλώσει Έλληνες και τους εξαιρέσαμε από τις ανταλλαγές πληθυσμών 

το 1924, τους δεχτήκαμε ως ισότιμους Έλληνες πωλιτες, (παρότι μπορούσαμε να τους εκτοπίσουμε),

στράφηκαν εναντίων της Ελλάδας ταγμένοι στο πλευρό των κατακτητών και έβαλαν ξανά τα παλιά τους σχέδια σε εφαρμογή. Η Ιταλία τότε με διαβήματα προς την ελληνική  κυβέρνηση 

απαιτούσε από την Ελλάδα να παραχωρήσει  αυτονομία στους Αλβανοτσάμηδες, τους οποιους τροφοδοτούσε με όπλα και χρήματα και στις περιοχές Μαργαριτίου Παραμυθιας και Φιλιατών, έστελνε  πρακτορες οι οποιοι με ομιλίες και διαλέξεις  προέτρεπαν τους 

Αλβανοτσάμηδες σε ανυπακοή στους νομους του Ελληνικού κράτους. Ένας  τέτοιος 

πράκτορας  έδρασε στο Μαργαρίτι το 1917 έως το 1924 ομοματι Μουτιανο. Αργότερα

με την Ιταλική επίθεση κατά της Ελλάδος, οι μουσουλμάνοι πρόκριτοι του Μαργαριτίου

είχαν στήσει πανο στην πλατεία  που έγραφε, ΜΑΡΓΑΡΙΤΙ-ΒΕΡΟΛΙΝΟ-ΡΩΜΗ. 

Με την προδοσία τους αυτή έβαλαν από μονοι τους τέρμα στο θέμα αυτό. 

Σήμερα στην περιοχή μας δεν ζη ούτε μια οικογένεια από τους εξισλαμισμένους 

αυτούς κατοικους.  Εμείς οι Θεσπρωτοί δεν θα τους δεχθούμε ποτε στα  Χωρια μας. 

Και να μην ξεχνάνε ότι για τα εγκλήματα που έκαναν στην περιοχή μας έχουν καταδικαστεί 

και την κοπάνησαν τότε στην αγκαλιά του Εμβέρ Χότζα χωρίς να πληρώσουν. 

Για εμάς τα εγκλήματα αυτά δεν παραγράφονται.

(Άποψη από τον κάμπο της Καταβόθρας και στο βάθος η Κρανιά).

Η Καταβόθρα όπως φαίνεται από το Μαργαρίτι.

Αυτό απέμεινε απο τους Τσαπαραιους που κάποτε απαρνήθηκαν 

την πατρίδα και την θρησκεία τους για αγαδιλικια και τσιφλίκια.

Θωμάς Γκίνης

www.margariti.gr

www.romiazirou.blogspot.gr